เชื้อ HPV คืออะไร ? ทำไมจึงควรรักษาและป้องกันไว้แต่เนิ่น ๆ

เชื้อไวรัส HPV (Human Papillomavirus) คือ ภัยเงียบที่เป็นสาเหตุหลักของโรคมะเร็งปากมดลูกในผู้หญิง หากตรวจพบได้ไวก็จะสามารถป้องกันและรักษาโรคนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่บ่อยครั้งผู้ป่วยมักละเลยการตรวจสุขภาพ และไม่กล้าไปพบแพทย์ จนเชื้อไวรัสเปลี่ยนเซลล์เนื้อเยื่อเป็นเซลล์มะเร็งในที่สุด ซึ่งอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

เชื้อ HPV คืออะไร ?

HPV (Human Papillomavirus) เป็นกลุ่มไวรัสที่มีมากกว่า 100 สายพันธุ์ พบได้บ่อยบริเวณอวัยวะเพศ ก่อให้เกิดการติดเชื้อในเนื้อเยื่อบุผิว (Epithelial Tissue) ของร่างกาย อย่างผิวหนังชั้นนอก (Epidermis), เยื่อเมือกในอวัยวะเพศ เช่น ปากมดลูก ช่องคลอด, อวัยวะเพศชาย, ทวารหนัก, ช่องปากและลำคอ รวมถึงลิ้นและต่อมทอนซิล 

การติดเชื้อนี้อาจทำให้เกิดหูดและในบางกรณีอาจนำไปสู่การเกิดมะเร็ง โดยเฉพาะในอวัยวะเพศและช่องปาก

ประเภทของเชื้อ HPV

สามารถแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก ๆ คือ 

1. ชนิดก่อมะเร็ง มีทั้งหมด 14 สายพันธุ์ โดยสายพันธุ์ที่ก่อให้เกิดโรคมะเร็งหลัก ๆ คือสายพันธุ์ 16 และ 18 
2. ชนิดไม่ก่อมะเร็ง แต่เป็นสาเหตุของโรคอื่น ๆ อย่างหูดหงอนไก่ ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อ HPV สายพันธุ์ที่ 6 และ 11

ปัจจัยเสี่ยงในการติดเชื้อ HPV

การติดเชื้อ HPV มีปัจจัยเสี่ยงหลากหลายประการที่ต้องระมัดระวัง ดังนี้ 

• มีคู่นอนหลายคน ยิ่งมีคู่นอนจำนวนมาก ก็ยิ่งเสี่ยงมาก 
• มีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุยังน้อย เนื่องจากในช่วงวัยรุ่นเนื้อเยื่อบุผิว (Epithelial Tissue) โดยเฉพาะบริเวณอวัยวะเพศยังบอบบางอยู่เมื่อเทียบกับผู้ใหญ่ รวมถึงระบบภูมิคุ้มกันยังไม่แข็งแรงเต็มที่ นอกจากนี้ยังเพิ่มโอกาสต่อการรับเชื้อที่เร็วและนานขึ้น จึงควรฉีดวัคซีนมะเร็งปากมดลูกตั้งแต่เด็ก เพื่อช่วยป้องกันการติดเชื้อ HPV 
• มีลูกหลายคน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ปากมดลูก ทำให้ติดเชื้อได้ง่ายขึ้น 
• มีประวัติเคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ อาจทำให้ภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงและติดเชื้อได้ง่าย 
• ติดเชื้อ HIV หรือภูมิคุ้มกันบกพร่อง ทำให้ร่างกายไม่สามารถต่อต้านเชื้อโรคได้ 
• มีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย ไม่ใส่ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์ 
• สูบบุหรี่ การสูบบุหรี่ หรือการได้รับควันบุหรี่มือสองเป็นการเพิ่มโอกาสการเป็นมะเร็งปากมดลูก 

อาการที่พบได้บ่อย

ส่วนใหญ่แล้ว เมื่อติดเชื้อ HPV จะไม่มีอาการที่เด่นชัด ผู้หญิงบางคนจึงไม่รู้ว่าตนเองติดเชื้อไปแล้ว แต่บางรายอาจจะมีอาการดังต่อไปนี้ 

• เกิดอาการแสบ ร้อน หรือคัน บริเวณที่ติดเชื้อ 
• ตกขาวมีกลิ่นเหม็น หรือมีสีที่ผิดปกติ 
• เลือดออกผิดปกติ โดยเฉพาะหลังจากมีเพศสัมพันธ์ 
• เกิดหูดบริเวณอวัยวะเพศ 
• ปวดท้องน้อย ในกรณีที่เชื้อมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น 

กว่าเชื้อ HPV จะพัฒนาไปเป็นเซลล์มะเร็ง จะใช้เวลามากกว่า 10 ปี และแฝงตัวอยู่ในร่างกายของเราเงียบ ๆ ดังนั้น หากมีอาการผิดปกติแม้เพียงเล็กน้อย การตรวจคัดกรองมะเร็งเป็นประจำก็จะช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม สิ่งหนึ่งที่ต้องตระหนักก็คือ การติดเชื้อ HPV ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นโรคมะเร็ง เพียงแต่มีความเสี่ยงสูง และต้องเฝ้าระวังมากกว่าเดิม 

โรคที่พบหลังจากการติดเชื้อ HPV

การติดเชื้อ HPV สามารถนำไปสู่โรคร้ายแรงได้หลากโรค ไม่เพียงแต่ในผู้หญิง แต่ยังพบได้ในเพศชาย และเพศอื่น ๆ จึงสามารถกล่าวได้ว่า HPV เป็นอันตรายต่อทุกคนที่เคยผ่านการมีเพศสัมพันธ์ จึงควรได้รับวัคซีน HPV โดยเฉพาะในกลุ่มที่กำลังจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์หรือก่อนการมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรก ซึ่งเป็นช่วงที่การฉีดวัคซีนจะได้ผลดี (Effective) สูงสุด

• มะเร็งปากมดลูก มีสาเหตุหลักมาจากการติดเชื้อ HPV เป็นโรคเอชพีวีที่พบได้บ่อยที่สุดในเพศหญิง
• มะเร็งองคชาต เป็นการติดเชื้อในผู้ชาย หากได้รับเชื้อเอชพีวีมา แต่ร่างกายไม่สามารถกำจัดเชื้อโรคได้ก็อาจจะพัฒนาไปเป็นมะเร็งในท้ายที่สุด
• มะเร็งทวารหนัก พบได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง แต่มักพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก
• มะเร็งช่องปากและลำคอ พบในผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ทางปาก หรือ Oral Sex 
• หูดหงอนไก่ พบได้ในผู้ที่ติดเชื้อ HPV สายพันธุ์ที่ 6 และ 11 

การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก

ในประเทศไทยมี 3 วิธี ดังต่อไปนี้ 

• ตรวจหาเชื้อ HPV (HPV testing) มีทั้งการตรวจแบบระบุชนิดของสายพันธุ์ และแบบไม่มีการตรวจระบุสายพันธุ์ 
• ตรวจเซลล์วิทยาของปากมดลูก (Cervical Cytology) สามารถแบ่งเป็น 2 วิธี คือ ตรวจแบบดั้งเดิม หรือที่รู้จักกันว่า Pap Smear และการตรวจแบบ Liquid-Based Cytology หรือ Thin Prep Pap Test  
• ตรวจด้วยน้ำส้มสายชู (Visual Inspection with Acetic Acid, VIA) ร่วมกับการจี้ปากมดลูกด้วยความเย็น แล้วสังเกตการเกิดฝ้าขาวบนเยื่อบุปากมดลูก 

คำแนะนำการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก

การรักษาการติดเชื้อ HPV

   แนวทางการรักษาจะขึ้นอยู่กับอาการ สายพันธุ์ และการเกิดโรค ดังนี้ 

• กรณีที่เป็นหูด จะรักษาด้วยยาทาเฉพาะที่ จี้ด้วยไฟฟ้าหรือความเย็น หรือผ่าตัดเอาหูดออก 
• กรณีที่พบความผิดปกติของเซลล์ที่ปากมดลูก แต่ยังไม่พัฒนาเป็นเซลล์มะเร็ง จะผ่าตัดปากมดลูกเป็นรูปกรวย (LEEP) หรือการจี้ด้วยความเย็น เพื่อรักษาความผิดปกติ
• กรณีที่เป็นมะเร็ง จะรักษาตามระยะ โดยมีทั้งการผ่าตัด ทำคีโม หรือการฉายรังสี